مقدار گاز کولر ماشین سنگین چقدر است؟

بررسی کامل برای انواع کامیون، اتوبوس و تریلیدر روزهای گرم سال، یکی از مهم‌ترین نیازهای رانندگان خودروهای سنگین مثل کامیون، تریلی و اتوبوس، داشتن یک سیستم تهویه مطبوع قوی و قابل اعتماد است. اما پرسشی که بسیاری از رانندگان و تعمیرکاران با آن مواجه هستند این است: مقدار گاز کولر ماشین سنگین چقدر باید باشد؟

این سؤال ساده، پاسخ دقیقی دارد که بسته به نوع خودرو، مدل، برند و حتی شرایط کاری متفاوت است. در این مقاله، با زبانی کاملاً کاربردی و تخصصی، به بررسی کامل مقدار استاندارد گاز کولر در انواع ماشین سنگین، نوع گاز مناسب، نشانه‌های کمبود یا اضافه بودن آن و نکاتی برای نگهداری بهتر سیستم تهویه می‌پردازیم.

اهمیت شارژ صحیح گاز کولر در ماشین‌های سنگین

شارژ گاز کولر در خودروهای سنگین، موضوعی ساده اما بسیار کلیدی است. برخلاف خودروهای سواری، سیستم تهویه ماشین‌های سنگین باید بتواند در شرایط سخت‌تر و مدت زمان طولانی‌تری عملکرد مناسبی داشته باشد. به همین دلیل، مقدار دقیق و استاندارد گاز کولر، مستقیماً بر کارایی و دوام سیستم تهویه اثر می‌گذارد.

تأثیر گاز کولر بر عملکرد سیستم تهویه

گاز مبرد، عنصر اصلی در فرآیند خنک‌سازی هواست. اگر مقدار آن کمتر از حد استاندارد باشد، کولر نمی‌تواند دمای هوای کابین را به‌درستی کاهش دهد. از طرفی، گاز بیش‌ازحد هم می‌تواند باعث فشار روی کمپرسور و آسیب به قطعات داخلی سیستم تهویه شود. پس حفظ تعادل، نکته کلیدی عملکرد بهینه است.

مشکلات رایج ناشی از کمبود یا شارژ بیش از حد

• کمبود گاز باعث کاهش قدرت خنک‌کنندگی، افزایش مصرف سوخت و استهلاک کمپرسور می‌شود.
• شارژ بیش‌ازحد گاز نیز ممکن است منجر به افزایش فشار در سیستم، نشتی گاز و حتی خرابی کمپرسور شود.
• در هر دو حالت، نه‌تنها کولر به‌درستی کار نمی‌کند، بلکه هزینه‌های تعمیر هم به شکل قابل توجهی بالا می‌رود.

مقدار استاندارد گاز کولر در انواع ماشین سنگین

مقدار گاز کولر موردنیاز در ماشین‌های سنگین به مدل، ظرفیت کابین، نوع کمپرسور و نوع سیستم تهویه وابسته است. جدول زیر، بازه تقریبی و استاندارد مقدار گاز کولر برای برخی از متداول‌ترین خودروهای سنگین فعال در ایران را نشان می‌دهد. این مقادیر مطابق با داده‌های فنی نمایندگی‌ها و منابع تخصصی وارداتی تنظیم شده‌اند.

کامیون‌های تک و جفت

• ولوو FH12 و FM معمولاً بین 1100 تا 1300 گرم گاز R134a نیاز دارند.
• بنز تک و جفت مدل 1924 و 2624 نیز در بازه 1000 تا 1200 گرم شارژ می‌شوند.

اتوبوس‌های بین‌شهری و شهری

• اتوبوس‌های اسکانیا به‌طور معمول حدود 1500 گرم گاز نیاز دارند.
• مان، ولوو B7 یا B9 به دلیل سیستم تهویه بزرگ‌تر، تا 1700 گرم گاز R134a مصرف می‌کنند.

تریلی‌ها و ماشین‌آلات سنگین راه‌سازی

• بیل مکانیکی و لودرهای کوماتسو و کاترپیلار معمولاً بین 1000 تا 1300 گرم شارژ می‌پذیرند.
• در برخی مدل‌ها، مانند بولدوزر D155 یا لودر 988F، این مقدار ممکن است تا 1500 گرم هم برسد.

تفاوت‌های برند به برند (ولوو، بنز، اسکانیا، ایران‌خودرو دیزل و…)

• برندهای اروپایی مانند ولوو و اسکانیا اغلب نیاز به گاز بیشتری دارند به دلیل ظرفیت سرمایشی بالاتر.
• ایران‌خودرو دیزل و برندهای داخلی معمولاً در بازه 800 تا 1100 گرم فعالیت می‌کنند که به نوع کولر و مدل کابین بستگی دارد.

نوع گاز مورد استفاده در کولر ماشین‌های سنگین

انتخاب گاز مناسب برای سیستم تهویه ماشین سنگین، نه‌تنها بر عملکرد خنک‌کننده بلکه بر عمر قطعات سیستم نیز تأثیر مستقیمی دارد. در این بخش، رایج‌ترین گازها و اهمیت استفاده از نوع صحیح را بررسی می‌کنیم.

پیشنهاد مطالعه : قیمت کپسول شارژ گاز کولر ماشین

گاز R134a و دیگر انواع رایج

گاز R134a اصلی‌ترین مبرد مورد استفاده در کولر اکثر خودروهای سنگین مدرن است. این گاز از اواسط دهه ۹۰ میلادی جایگزین گاز R12 شد و تا امروز در سیستم تهویه اکثر کامیون‌ها، اتوبوس‌ها، تریلی‌ها و ماشین‌آلات راه‌سازی به‌کار می‌رود.

برخی سیستم‌های جدید ممکن است از گازهای نوین‌تر مثل R1234yf استفاده کنند، اما در ماشین‌های سنگین هنوز R134a رایج‌ترین انتخاب است.

چرا استفاده از گاز مناسب مهم است؟

استفاده از گاز نامناسب می‌تواند باعث موارد زیر شود:

• کاهش راندمان خنک‌کنندگی
• آسیب به کمپرسور یا شیر انبساط
• ایجاد فشار غیر استاندارد و نشتی در سیستم

حتی اگر سیستم با گاز اشتباهی شارژ شود، ممکن است عملکرد اولیه مطلوبی نشان دهد اما در درازمدت منجر به خرابی‌های پرهزینه خواهد شد.

جایگزین‌های غیرمجاز و خطرات آن‌ها

متأسفانه در بازار برخی تعمیرکاران از گازهای جایگزین غیرمجاز مثل گازهای ترکیبی ناشناخته، بوتان یا پروپان صنعتی برای کاهش هزینه استفاده می‌کنند. این گازها:

• قابل اشتعال هستند
• فشارشان با سیستم خودرو همخوانی ندارد
• می‌توانند باعث انفجار یا نشتی گاز شوند

به همین دلیل توصیه می‌شود تنها از گازهای استاندارد و مورد تأیید شرکت سازنده استفاده شود.

علائم کم بودن یا زیاد بودن گاز کولر ماشین سنگین

سیستم تهویه مطبوع در ماشین‌های سنگین، مانند قلب تپنده برای راننده در روزهای گرم عمل می‌کند. اگر گاز کولر بیش از حد یا کمتر از میزان استاندارد باشد، کارایی آن مختل شده و ممکن است مشکلات جدی‌تری نیز ایجاد کند. در ادامه با نشانه‌های رایج این وضعیت آشنا می‌شوید:

کاهش سرمایش کابین

یکی از اولین و واضح‌ترین علائم کمبود گاز، کاهش محسوس در خنک‌کنندگی سیستم کولر است. هوایی که از دریچه‌ها خارج می‌شود، ولرم یا گرم است و سرمای کافی ندارد، حتی اگر کمپرسور به‌درستی روشن شود.

صدای غیرعادی از کمپرسور

شنیدن صدای تق‌تق، سوت یا لرزش غیرمعمول از کمپرسور کولر معمولاً نشانه اختلال در گردش گاز است. این اتفاق می‌تواند در اثر کمبود گاز، وجود هوا یا رطوبت در سیستم، یا بیش‌ازحد بودن گاز باشد. گاز زیاد باعث افزایش فشار داخلی کمپرسور می‌شود و در نتیجه احتمال خرابی بالا می‌رود.

افزایش مصرف سوخت و فشار به موتور

وقتی گاز کولر کم است، کمپرسور برای رسیدن به سرمای مطلوب باید بیشتر و سنگین‌تر کار کند؛ این موضوع باعث فشار اضافه به موتور، افزایش دور کمپرسور و در نتیجه افزایش مصرف سوخت خواهد شد.

قیمت شارژ گاز کولر ماشین سنگین در بازار

در سال ۱۴۰۴، قیمت شارژ گاز کولر ماشین سنگین به‌صورت حدودی به شرح زیر است:

توجه: این قیمت‌ها شامل هزینه گاز، وکیوم، تست فشار و شارژ روغن کمپرسور هستند و بسته به شهر یا نوع خودرو ممکن است متغیر باشد.

جمع‌بندی و راهنمای نهایی برای رانندگان ماشین‌های سنگین

نگهداری صحیح از سیستم تهویه ماشین‌های سنگین، به‌ویژه در فصول گرم، نه‌تنها موجب حفظ سلامت راننده در مسیرهای طولانی می‌شود بلکه تأثیر مستقیم بر عمر مفید کمپرسور و قطعات دیگر دارد. در این مقاله تلاش شد تا مقدار استاندارد گاز کولر ماشین سنگین برای برندها و مدل‌های مختلف بررسی شود و نکات کلیدی درباره انتخاب نوع گاز، علائم اختلال، هزینه شارژ و نحوه نگهداری بیان گردد.